Հովհաննես Թեքգյոզյան. «Քաղաքը փախչում է»
Լույս է տեսել Հովհաննես Թեքգյոզյանի «Փախչող քաղաք» վիպակը, որի շնորհանդեսը տեղի կունենա մայիսի 18-ին ժամը 16:00-ին ՆՓԱԿ-ի դիմաց: Գիրքը տպագրվել է Հայկական առաջին գրական գործակալության և «Անտարես» հրատարակչության ջանքերով: Հարցազրույց արձակագիր, դերասան Հովհաննես Թեքգյոզյանի հետ։
- Հովհաննես, շնորհավորում եմ նոր գրքիդ առիթով։ Խնդրում եմ համառոտ ներկայացրեք այն:
- Գրքիս ժանրն անվանել եմ վիրտուալ կինովիպակ: Այն բաղկացած է երկու մասից. երկու մարդու աչքերով ենք նայում մենք քաղաքին, և հետո պարզվում է, որ այդ երկու մարդու աչքերում էլ և զգացողությունների մեջ քաղաքը փախչում է: Առաջին մասը ամբողջովին անիմացիա է, քանի որ հերոսն ինքը անիմատոր է, այսինքն' օգտագործված են ինչպես փոփ-արտի, այնպես էլ դասական նկարչության զգացողություններ և տարրեր, նաև կինոմատոգրաֆիստական, կինոդրամատուրգիայի հնարքներ, sms հաղորդագրություններ, հոգեբանական հարցազրույցի հնարքներ: Երկրորդ մասը արդեն ավելի կոպտանում է և դառնում է drive & sex, այսինքն' ռոք երաժշտություն, չուգունե պատեր, չուգունե զգացողություններ:
Անկեղծ ասած, վիրտուալ կինովիպակս գրել եմ հինգ տարի առաջ՝ 2007թ-ին։ Եվ հիմա, երբ գիրքը տպագրության էր պատրաստվում, վերընթերցեցի և հասկացա, որ այս գործն իր մեջ բավականին գուշակություններ է պարունակում:
- Իրականությունն ինչպե՞ս է տեղ գտել վիրտուալ կինովիպակում:
-Ես փորձում եմ գրել կոնկրետ մարդկանց մասին, և կոնկրետ մարդկանց զգացողությունները: Նույնիսկ անունները չեմ փոխում: Եվ արդյունքում ստացվում է այնպես, որ այդ մարդիկ գալիս և սկսում են ինձ խաչ բարձրացնել հենց այն պատճառով, որ իրենց անձնական կյանքի ամենանուրբ և ամենաթաքուն տեղերը փորձել եմ բացահայտել: Ես չեմ ասում, որ իմ մեջ կեղծիք կա, ուղղակի գրականության մեջ ասում եմ այն, ինչ-որ ասում եմ: Եթե կյանքում մարդկային հարաբերությունները կամ որոշակի վախը կամ դիմացինին չվիրավորելու միտումները ինձ երբեմն թույլ չեն տալիս ասելու ճշմարտությունը, ապա գրականությունը այն տարածքն է, որտեղ ես պարտավոր եմ և, ամենակարևորը, ուզում եմ ասել ճշմարտությունը, այն ճշմարտությունը, որ ես ապրում և զգում եմ:
- Ասացիք, որ կային կանխագուշակություններ, քաղաքականություն նկատի ունե՞ք դրա մեջ:
- Անպայման, և՛ քաղաքականություն, և՛ քաղաքացիություն, որովհետև 2007 թվականը մեր իրականության մեջ չէր նշանակավորվում այսպիսի խմորումներով, և հասարակական-քաղաքական կյանքը բավական մեռած վիճակում էր: Եվ հենց դա է գրականության ամենամեծ միֆը, որ դու գրում ես մի բան, որ կամ իրականանում է, կամ արդեն եղել է: Գրականությունը ինձ համար մի տարածք է, որտեղ կատարվում են դեպքեր, որոնք չէին կարող լինել, բայց լինում են:
- Դերասան Հովհաննես Թեքգյոզյանը ինչպե՞ս է ազդում գրող Հովհաննես Թեքգյոզյանի վրա:
- Դերասան Հովհաննես Թեքգյոզյանը բոլորովին էլ դերասան չէ, ընդամենը տիպաժ է: Դերասանի մասնագիտությունը լինելով բարդագույնը, ես չեմ կարող ինձ թույլ տալ ինձ անվանել դերասան: Բայց թատրոնը ինչով է օգնում գրելուն... Տիպաժ Հովհաննես Թեքյոզյանը, որը ինչ-որ չափով տիրապետում է դերասանի մասնագիտությանը, օգնում է գրող Հովհաննես Թեքգյոզյանին խաղալ այդ բոլոր կերպարները ու խաղալ կոնկրետ մարդկանց զգացողություններով:
- Ինչպե՞ս եք գնահատում մեր մշակութային դաշտը, ի՞նչ բացթողումներ կան։
- Ամենամեծ թերությունը շոուբիզնեսական միակարծությունն է և այլընտրանքի բացակայութունը: Մի քանի տարի առաջ մի արվեստաբան էր եկել, մենք հանդիպեցինք, մի քանի տեղ գնացինք, և այդ մարդը հարցրեց' իսկ որտե՞ղ է ձեր արվեստը, ասեցի' ընդհատակում: Ես չեմ էլ գտնում, որ այդ ընդհատակը պետք է բերել ջրի երես: Բայց այն մարդը, որ այլընտրանք է փնտրում, հաստատ կգտնի: Այլընտրանքային արվեստ Հայաստանում հաստատ կա, ուղղակի պետք է փնտրել:
Ես ոչ թե քչով բավարարվող մարդ եմ, այլ Հայաստանում և աշխարհում, եթե դու ապրում ես արվեստագետի կյանքով, պետք է կտրես-դեն նետես հույս կոչվածը: Եթե դու արվեստով ես զաղվում, որ կոչումներ ստանաս, դառնաս աշխարհահռչակ կամ գրեթե աշխարհահռչակ կամ Ջոմոլունգմայի գագաթից թռչես ու ընկնես որևէ երկրի թագուհու ծոցը, նա էլ թագը դնի քո գլխին ու նոբելյան մրցանակ տա, ավելի լավ է չգրել: Լինել արվեստագետ Հայաստանում, նշանակում է լինել հույսը կտրած (բայց ոչ հուսահատ) մարդ:
- Արվեստագետը որպես քաղաքացի ինչպե՞ս պետք է պահի իրեն:
- Քանի որ վեջին հինգ տարում ուսումնասիրում եմ արվեստի մարդու' հատկապես թատրոնի մարդու հոգեբանությունը, այստեղ էլ կան առանձնահատկություններ: Արվեստի ամեն բնագավառում ստեղծագործող արվեստագետը չէ, որ կարող է ունենալ քաղաքացիական դիրքորոշում: Այ, տեսեք' ո՞րն է գրողի ու դերասանի տարբերութունը: Եթե դերասանը սկզբունքային եղավ շատ հարցերում, նրա ներսը կցեմենտվի, իսկ դերասանի ներսը քաոսային է. անընդհատ խմորվող-բաժանվող, հավաքվող-քանդվող երևույթ պետք է լինի, որ այդ մարդը կարողանա կերպարներ դուրս բերել իր ներսից: Այդ ցեմենտը հենց լցվեց իր ներսը, նա էլ դերասան չի լինի: Բայց գրողի դեպքում, եթե չեղավ այդ ողնաշարը, նա էլ գրող չէ: Մենք ասում ենք' արվեստագետը պետք է գնա, այսինչ բանն անի, բայց չենք տարբերակում շատ դեպքերում, թե ինչ արվեստի հետ գործ ունենք:
Իսկ գրողները հասարակական կյանքի բոլոր խմորումներին միշտ արձագանքում են:
- Ընթերցողի խնդիրը այսօր. ունե՞նք ժամանակակից գրականության հետ քայլող ընթերցող:
- Ես գտնում եմ, որ մեր երկրում գրողը յալանչի է (դրական իմաստով). նրանք ճոպանի վրայով են քայլում, որովհետև հողը' հասարակությունը, մեր գրողի համար բացակայում է... Այդ պատճառով էլ քաղաքը փախչում է, այդ պատճառով էլ մենք տառապում ենք մաշկացավով: Ասելիքի առումով' գրողի ու հասարակության մեջ մեծ անդունդ է գոյացել, և խեղճ գրողը յալանչիություն է անում ու հաճախ գյաբռլամիշ է լինում և գյաբռլամիշ է լինում ոչ իր պատճառով:
- Իսկ ո՞ւմ:
- Ընկալման բացակայության:
Զրույցը վարեց Հասմիկ Խեչիկյանը
