ՀՀԿ ղեկավար-ԱԺ նախագահ փղի մոտ վարչապետը սովորական մուկ է
Բոլորին է հետաքրքիր՝ ինչպե՞ս է այնուամենայնիվ, Սերժ Սարգսյանը մնում իշխանության ղեկին, եթե նոր Սահմանադրության նախագծի հանրաքվեին հաջորդող Ազգային Ժողովի ընտրություններից հետո չի պատրաստվում լինել ոչ վարչապետ, ոչ նախագահ, ոչ էլ ԱԺ նախագահ։ Հարցն էլ հենց դա է, որ պատրաստվում է լինել եւ Հանրապետության նախագահ, եւ Ազգային Ժողովի նախագահ։ Հանրապետության նախագահ նա ի պաշտոնե է լինելու 2017-ի ընտրություններից հետո դեռ ամբողջ մեկ տարի։ Հարցն այն է, թե առանց ընտրությունների (քանի որ Նոր Սահմանադրությամբ մեծամասնական ընտրակարգ գոյություն չունի) ինչպե՞ս է գրոհելու Ազգային Ժողովը։ Մեխանիզմն ավելի քան պրիմիտիվ է։ Այդ մեխանիզմում ամեն ինչ կա՝ հավակնոտության բացակայություն, համեստություն, որոնք այնքան բնորոշ էին Ստալինին 1937-ի օրերին։ Չէ՞ որ Ստալինն այդ ժամանակ երկրի իրավաբանական ղեկավարը չէր, իրավաբանորեն նույնիսկ ոչ մեկն էր՝ 1923-ից 1941 թվականը նա պետական պաշտոն չուներ։ Նա կուսակցության ղեկավարն էր։ Սերժ Սարգսյանի նախագծած համեստությունը փոքր-ինչ զիջելու է Ստալինին։ Ամեն ինչ երեւալու է, երբ հրապարակվեն ԱԺ ընտրությունների նախընտրական ցուցակները։ Ընդունված է կարծել, որ ՀՀԿ ցուցակը գլխավորելու է Սերժ Սարգսյանը։ Իսկապես, այդպես է եղել 2012-ին։ 2007-ին՝ նույնպես։ Այսինքն, տրամաբանական կլինի, որ 2017-ին էլ նա առաջնորդի նախընտրական ցուցակը։ Այսօր արդեն այդպես է կարծում ամբողջ ՀՀԿ-ն։ Նրանց թվում է, թե կուսակցության ղեկավարի համար, որի ձեռքում է կուսակցության եւ քաղաքական դաշտի 95 տոկոսի ամբողջ կեղտի պատմությունը, մեծ տարբերություն կա՝ ինքը ցուցակի առաջի՞ն տեղում է, թե՝ վերջին։ Եթե ինքը ցուցակի առաջին համարում հանդես գա նաեւ 2017-ի ընտրություններում, ստիպված կլինի հրաժարվել իր տեղից ԱԺ մտնելու դեպքում, քանի որ ՀՀ փաստացի նախագահն է։ Դրանից հետո, քանի որ, այսպես թե այնպես հավակնում է ԱԺ նախագահի պաշտոնին, պետք է ընտրական օրենսգիրք փոխեն, որով հրաժարվողը կարող է վերադառնալ ցուցակ։ Այս տարբերակով հակաժողովրդավարական քմահաճույքն, ինչպես ասում են զռռում է։ Հազիվ թե Սերժ Սարգսյանն այս ճանապարհով գնա։ Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունն, իհարկե, նրանց ձեռքում է, նրանք հանրաքվե են կեղծելու, ընտրություններ են կեղծելու, ի՞նչ խնդիր՝ ընտրական օրենսգրքում մտցնել դրույթ, որ ցուցակից հրաժարված անձը կարող է նորից մտնել ցուցակ։ Բայց սա Վենետիկն էլ չի հասկանա։ ՀՀԿ ղեկավարը գնալու է «մարդկային» ճանապարհով։ Ցուցակների հրապարակումից հետո բոլորը տեսնելու են, որ Սերժ Սարգսյանն ամենեւին էլ ցուցակի առաջին համարը չէ։ Այլ, ասենք, 140 կամ 155-րդ համարը, այսինքն, այնպիսի մի տեղ է զբաղեցնելու ցուցակում, որն անմիջապես չի մտնելու ԱԺ, բայց իրեն դուրս էլ չի թողնելու ցուցակից, եթե հանկարծ բոլոր պաշտոններն ու պատգամավորական աթոռները զբաղեցվեցին։ Տեսա՞ք հավակնոտության բացակայությունն ու համեստությունը, մարդը ոչ միայն առաջին տեղում չէ, նա նույնիսկ առաջին հարյուրյակում եւ, ավելին, հարյուրհիսունյակում չկա։ Սակայն ինչու՞։ Որովհետեւ 2018-ի ապրիլի 9-ից նա պիտի թողնի հանրապետության նախագահի աթոռը եւ սահուն, առանց ընտրությունների, առանց հատուկ իր համար ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունների մտնի Ազգային Ժողով։ Նա նույնիսկ օրենք չի խախտելու Ազգային Ժողով մտնելով։ Մինչ այդ համապատասխան մեկը ՀՀԿ խմբակցությունից, ասենք, Նոր Սահմանադրության նախագիծը հաճելի համարող Կարո Կարապետյանը կամ միասեռականության հակառակորդ Բազմասեր Առաքելյանը կհրաժարվեն պատգամավորական մանդատից։ Բոլոր նրանք, ովքեր նախընտրական համամասնական ցուցակում ընկած են Սերժ Սարգսյանից առաջ, բայց ԱԺ չեն մտել, հերթով կհրաժարվեն ԱԺ մտնելու իրավունքից, իսկ Սերժ Սարգսյանը չի հրաժարվի։ ԱԺ մտնելուց հետո բնականաբար հրաժարական կներկայացնի խորհրդարանի գործող նախագահը, տվյալ դեպքում՝ Գալուստ Սահակյանը կամ, ասենք, Էդվարդ Շարմազանովը, եւ խոսնակի նոր ընտրություններով Սերժ Սարգսյանը կզբաղեցնի ԱԺ նախագահի աթոռը։ Հասկանում եք, որ խորհրդարանի ընտրություններից հետո ամբողջ մեկ տարի ինքը մնաց իր խոսքի տերը՝ չդարձավ ոչ վարչապետ, ոչ էլ ԱԺ նախագահ։ Բայց, ինքներդ գիտեք, Հայրենիքի առջեւ ծառացած մարտահրավերները «պահանջում» են, որ նա շարունակի «էական» դերակատարում խաղալ պետության կյանքում, որտեղ վաղուց կրկեսի վերածելու մարտահրավերներ չկան։ Հարց է ծագում՝ իսկ կուսակցությունը չի կարո՞ղ քցել Սերժ Սարգսյանին։ Չէ՞ որ վարչապետն իրենից ինչ-որ բան ներկայացնում է, նա կարող է այդ մարդուն թողնել, ոչ գրական բառապաշարով ասած, բորդյուրին։ Դա չլինող բան է։ Որովհետեւ վարչապետն ինքնին չի լինելու մի «բացառիկ» հեղինակություն, ինչպիսին, ասենք, Հովիկ Աբրահամյանն է։ Եվ նույնիսկ Հովիկ Աբրահամյանը չի կարող կասեցնել այս սցենարը, եթե հանկարծ նա դարձավ պետության նոմինալ առաջին դեմքը վարչապետի պաշտոնում։ Որովհետեւ նա Սերժ Սարգսյանի «համեստությունը» չունի, նա տիրացել է հանրապետության առաջին աթոռին եւ նրան բավարարում է, որ Սերժ Սարգսյանն իր աթոռին չի հավակնում։ Հովիկ Աբրահամյանը չգիտի, որ նույնիսկ եթե Սերժ Սարգսյանն ԱԺ նախագահ էլ չդառնա, այլ մնա սոսկ ՀՀԿ ղեկավար, ինքը նրա մոտ է վարչապետ աշխատելու, Գալուստ Սահակյանը նրա մոտ է ԱԺ նախագահ աշխատելու, իսկ Սեյրան Օհանյանը նրա մոտ է նախագահ աշխատելու։ Նոր Սահմանադրության նախագիծը հենց այդպես է կառուցված։ Այն գենսեկի նախագիծ է։ ԽՍՀՄ-ում պետության փաստացի ղեկավարը ԽՄԿԿ կոմկուսի գլխավոր քարտուղարն էր, որն իբրեւ պաշտոն իրացվել է 1966-ի ապրիլի 8-ից մինչեւ 1991-ի օգոստոսի 24-ը՝ Բրեժնեւից մինչեւ Միխայիլ Գորբաչեւ։ Բրեժնեւին նախորդող Նիկիտա Խրուշչյովը ԽՄԿԿ կենտկոմի առաջին քարտուղարին զուգահեռ նաեւ Նախարարների խորհրդի նախագահն էր, այսինքն, վարչապետը։ Իսկ Բրեժնեւը գիտեր, որ պետության իրավաբանական ղեկավարը Գերագույն խորհրդի ղեկավարն է, որպիսին էր ինքը արդեն Խրուշչեւի օրոք։ Հետո այն հանձնեց մեր հայրենակից Անաստաս Միկոյանին, վերջինս Նիկոլայ Պոդգոռնուն, որից հետո 1977-ի հունիսին Բրեժնեւը որոշեց համատեղել կուսակցության ղեկավարի եւ պետության իրավաբանական ղեկավարի պաշտոնները։ Սերժ Սարգսյանը գնում է հենց այս ճանապարհով։ Մհեր Արշակյանի հոդվածը «Ա1»-ի բլոգում
