Ոռոգման համակարգում դեֆիցիտ կա
Գարնան գյուղատնտեսական աշխատանքների, մասնավորապես ոռոգման շրջանի մեկնարկին զուգահեռ ԶԼՄ-ներով, հանրային-հասարակական հարթակներում հաճախ են մտահոգություններ հնչում Արարատյան դաշտում ստորգետնյա ջրային պաշարների նվազման և դրանով պայմանավորված ոռոգման ջրի որոշակի դեֆիցիտի շուրջ, հաճախ նաև սխալ մեկնաբանություններ ու թյուր կարծիքներ ներկայացվում, ցավոք, նաև անհարկի շահարկումների տեղիք տալիս, ինչն իր հերթին ավելորդ լարվածություն, հուսալքություն է առաջացնում ջրօգտագործողների մոտ: Խուսափելու համար նման իրավիճակներից, ՏԿՆ ՋՏՊԿ Ջրային տնտեսության ԾԻԳ-ը հարկ է համարում` սթափ գնահատելով հանդերձ ստեղծված իրադրությունը, ներկայացնել նաև կատարվող քայլերն ու խնդրի լուծման ճանապարհները: Իսկ բոլոր այդ քայլերի նպատակն առաջնահերթ մեր երկրի շտեմարանը համարվող Արարատյան դաշտավայրում ոռոգվող հողատարածքների անխափան սպասարկումն է և ջրօգտագործողին բավարար չափով ջրի մատակարարումը: Արարատյան դաշտավայրի ստորգետնյա ջրերի ավազանում ջրի մակարդակի անկման հետևանքով դադարում են գործել ինքնաշատրվանող հորեր և աղբյուրներ՝ առաջացնելով դեֆիցիտ ոռոգման համակարգերում: Իրավիճակը փրկելու և մշակվող հողատարածքները ոռոգման ջրով ապահովելու նպատակով իրականացվել են մի շարք միջոցառումներ. խորքային հորերի վերականգնում, նոր հորերի հորատում, նախկինում առկա ինքնաշատրվանող հորերի կահավորում պոմպերով, նոր պոմպակայանների և ջրագծերի կառուցում, դիզելային շարժական պոմպերի ձեռքբերում և կիրառում, կառավարման խստացում և այլն: Վերջին չորս տարիների ընթացքում նշված միջոցառումների շրջանակում վերականգնվել է նախկինում շահագործումից դուրս եկած 38 խորքային հոր, պոմպային ագրեգատներով նախկինում ինքնաշատրվանող 37 հոր է կահավորվել, հորատվել է 8 նոր խորքային հոր, կառուցվել է 2 պոմպակայան, կառուցվել է 21.7 կմ ջրագիծ, 7.2 կմ ջրանցք, վերանորոգվել և ավելացվել են 5 պոմպային կայանների հզորություններ: Իրականացված աշխատանքների արդյունքում ապահովվել է 52 համայնքների 4888 հա անջուր մնացող հողատարածքների այլընտրանքային ջրամատակարարումը: Սակայն անգամ այս ծավալով իրականացված միջոցառումները ամբողջովին չեն լուծում ջրաղբյուրների՝ տարեցտարի սրվող դեֆիցիտը: Այդպիսի աղբյուրներից է սկիզբ առնում և սնվում Սև ջուր գետը: Այն իր հերթին ջրաղբյուր է հանդիսանում ոռոգման ջրանցքների և պոմպային կայանների համար: Աղբյուրների ջրատվության կրճատման շարունակական դինամիկայի հետևանքով Սև ջուր գետի ջրատվությունը ևս խիստ կրճատվել է: Արդյունքում ջրի սակավությունը զգալի դեֆիցիտ է ստեղծում ոռոգման համակարգերում: Դրանցից խոշորներն են` Արևշատի I աստիճանի, Ակնալճի, Մեծամորի և Զարթոնքի պոմպային կայանները: Արևշատի I աստիճանի պոմպակայանը համարվում էր դոտացիոն, որի միջոցով Սև ջուր գետի ջուրը տեղափոխվում էր Ստորին Հրազդան ջրանցք՝ ապահովելով 23 համայնքների 5487 հա տարածքների ոռոգումը: Ակնալճի պոմպային կայանը ապահովում է Ակնալճի Վերին և Ներքին ջրանցքների սպասարկման գոտու 5 համայնքների 965 հա տարածքների ոռոգումը: Մեծամորի պոմպակայանը հեռացնող ջրանցքի միջոցով ապահովում է 3 համայնքների 675 հա հողատարածքների ոռոգումը: Զարթոնքի պոմպակայանն ապահովում է 4 համայնքների 1067 հա հողատարածքների ջրապահովումը: Ստեղծված իրավիճակում այսօր ընդհանուր առմամբ 33 համայնքների 8194 հա հողատարածքների ոռոգումը վտանգված է Սև ջուր գետի սակավաջրության պատճառով: Ստորին Հրազդան ջրանցքում Ռանչպար I աստիճանի պոմպային կայանի առավելագույն հզորությամբ աշխատելու պայմաններում դեֆիցիտը մայիսի III տասնօրյակից մինչև օգոստոսի III տասնօրյակն ընկած ժամանակահատվածում կկազմի 22.4 մլն.խ.մ: Ակնալճի պոմպային կայանով պահանջարկը կապահովվի մասնակի` բավարարելով միայն Ակնալճի ներքին ջրանցքի ոռոգման ջրի պահանջարկը, ջրի դեֆիցիտը Վերին ջրանցքում կկազմի 10.6 մլն.խ.մ: Մեծամորի պոմպային կայանի իշխման տակ գտնվող տարածքների ոռոգման ջրի պահանջարկը մասնակիորեն կապահովվի Արմավիրի մայր ջրանցքից վերջին վերանորոգումների արդյունքում հնարավոր դարձած դոտացիայի միջոցով: Զարթոնքի պոմպային կայանի ջրի դեֆիցիտը ծածկելու համար կպահանջվի 6 մլն.խ.մ ոռոգման ջուր: Սև ջուր գետի ջրասակավության պատճառով ոռոգման համակարգում առաջացած ընդհանուր առմամբ 39 մլն.խ.մ դեֆիցիտը հնարավոր է ծածկել Սևանա լճից լրացուցիչ ջրառի հաշվին` անհրաժեշտ ջրի ծավալները տեղափոխելով Արզնի-Շամիրամ և Ստորին Հրազդան ջրանցքներով: Նշված ծավալները համակարգի պահանջվող հատվածներում ապահովելու համար` հաշվի առնելով ոռոգման և էներգետիկ համակարգերում տեղի ունեցող կորուստները, անհրաժեշտ կլինի Սևանա լճից լրացուցիչ բացթողնել 72.2 մլն.խ.մ ջուր: Այս պատճառով լճից բացթողնվող առավելագույն տարեկան ջրաքանակ է առաջարկվել 240 մլն.խ.մ-ն: Ներկայումս Սև ջուր գետի ավազանի ջրային պաշարներն ունեն նվազման դինամիկա: Գետի ջրատվության վերականգնման կամ բարելավման դեպքում բացթողումները Սևանից չեն իրականացվի առավելագույն չափաքանակներով: ԶԼՄ-ներով հաճախ են ներկայացվում Արարատյան դաշտավայրի որոշ գյուղերի տնամերձերի անբավարար ջրամատակարարման` դեռևս նախորդ տարի արձանագրված դեպքեր, նույնը կանխատեսելով նաև այս տարի: Հիշեցնում ենք, որ տնամերձերի ոռոգման ջրի պակասը ևս պայմանավորված է ներկայացված հիմնախնդրով և որպեսզի, կրկնում ենք, շահարկումներից զերծ մնանք, կից ներկայացնում ենք նաև ջրասակավ երեսուներեք համայնքների ցանկը: Հարգելի լրատվամիջոցներ, հաշվի առնելով, որ ոռոգման շրջանը նոր է մեկնարկում, ակնկալում ենք ձեր համագործակցությունն ու սրտացավությունը՝ մեր աշխատանքները լարված այս շրջանում պատշաճ կազմակերպելու ակնկալիքով: Հավելյալ տեղեկացնենք նաև, որ մեր գրասենյակում և ջրօգտագործողների բոլոր ընկերություններում շուտով կմեկնարկի թեժ գծի ծառայություն, որն օպերատիվ կապ կպահպանի բոլոր ջրօգտագործողների հետ, իսկ բարձրացված խնդիրներն իրենց լուծումներով կներկայացվեն հանրությանը մասնավորապես ՋՏՊԿ և ԾԻԳ-ի կայքերով, ֆեյսբուքյան մեր էջով/ Ջրային տնտեսության ԾԻԳ/ : Սակավաջուր գյուղերի ցանկ /Արմավիրի մարզ/ 1. Ակնալիճ 9. Արազափ 17. Արագած 25. Այգեշատ 2. ք.Մեծամոր 10. Զարթոնք 18. Հայթաղ 26. ք. Վաղարշապատ 3. Արշալույս 11. Արտաշար 19. Ֆերիկ 27. Մրգաստան 4. Գրիբոյեդով 12. Եղեգնուտ 20. Ծիածան 28. Ծաղկունք 5. Առատաշեն 13. Դողս 21. Սամաղար 29. Արտիմետ 6. Խորոնք 14. Աղավնատուն 22. Հովտամեջ 30. Նորակերտ 7. Տարոնիկ 15. Ամբերդ 23. Շահումյան 31.Բաղրամյան 8. Վարդանաշեն 16. Ծաղկալանջ 24. Դաշտ 32.Մերձավան 33. Այգեկ Ջրային տնտեսության ԾԻԳ
