Բացել լրահոսը Փակել լրահոսը
A A

«Գլխավոր, գերագույն դատախազը կորոշի»

Հարցազրույց

«Ա1+»-ը զրուցեց իրավապաշտպան, ՀՀ Քաղաքական բանտարկյալների եւ հալածյալների պաշտպանության կոմիտեի համակարգող, նախկին քաղբանտարկյալ Վարդան Հարությունյանի հետ:


-ԵԽԽՎ հունվարյան նստաշրջանից անցել է 2 ամիս, բայց քաղբանտարկյալներից դեռեւս որեւէ մեկը ազատության մեջ չի հայտնվել: Իշխանությունն էլ կարծես, առանձին բացառությամբ, չի շտապում կատարել ԵԽԽՎ բանաձեւի պահանջները: Իսկ առջեւում ԵԽԽՎ ապրիլյան նստաշրջանն է:

Ի՞նչն է պատճառը: Ինչո՞ւ իշխանությունը չի կատարում իր իսկ ստանձնած պարտավորությունները:

-Դա արդեն դառնում է կրկնվող պատմություն: Մենք անընդհատ մտածում եւ խոսում ենք այն մասին, որ առջեւում ԵԽԽՎ նստաշրջանն է, որ գոյություն ունի Եվրախորհրդի պահանջ, եւ իշխանությունները մի օր ստիպված պետք է լինեն այդ պահանջները կատարել, բայց իշխանություններն այդ պահանջները չեն կատարում: Կատարելու ցանկություն անգամ չունեն: Հիմա մոտենում է հերթական նստաշրջանը եւ կրկին այդ պահն է:  Անցած փորձից ելնելով ես կարծում եմ, որ միայն ԵԽԽՎ պահանջների վրա շեշտը դնելն այնքան էլ արդյունավետ չի:  Իհարկե, դա պետք է լինի, բայց միայն դա քաղբանտարկյալների ազատ արձակման հարցը չի լուծում: Քաղբանտարկյալների ազատ արձակմանը առաջին հերթին կարող է նպաստել քաղաքացիական հասարակության ակտիվությունը Հայաստանում: Հակառակ դեպքում այս իշխանություններն ամեն կերպ ձգձգելու են նրանց ազատ արձակումը:Ըստ էության ոչ մի դրական տեղաշարժ էլ չի եղել մարտյան ձերբակալություններից սկսած: Բոլոր նրանք, ովքեր այսօր դրսում են' դրսում են դատավճռի հետեւանքով: Այսինքն, կրել են իրենց պատիժը եւ ազատ են արձակվել, կամ պայմանական են դատապարտվել եւ այժմ պատիժը պայմանական են կրում: Ոչ, մի օրինակ չենք կարող բերել, որ այս իշխանություններն ուղղակի մարդուն ազատ արձակած լինեն ասելով' մենք քեզ բաց ենք թողնում, որովհետեւ մենք իրավունք չունենք քո քաղաքական հայացքների համար քեզ հետապնդել:

-Այսօր ՀՀ-ում քանի՞ քաղբանտարկյալ կա:

-Թվային արտահայտությամբ 55 հոգի, բայց ես այն կարծիքին եմ, որ իրենց հայացքների համար հետապնդվողների թիվը սկսած 2008թ մարտից էապես չի փոխվել:  Էլի հարյուրավոր մարդիկ շարունակում են հալածվել, բազմաթիվ մարդիկ հետախուզման մեջ են' պաշտոնական կամ ոչ պաշտոնական: Հայաստանը ոչ միայն չի կորցրել քաղաքական հայացքների համար հետապնդողի իմիջը, այլեւ այդ իմիջից ազատվելու որեւէ քայլ չի արել:

-Իշխանությունն ի՞նչ խնդիր է լուծում' քաղբանտարկյալներին մեկուսարաններում պահելով: ԵԽԽՎ պահանջում է ազատ արձակել, հասարակությունը նույն է պահանջում, դա կարող է բերել հասարակական համերաշխության ձեւավորման, այսինքն, բոլոր առումներով իշխանությանը ձեռնտու է ազատ արձակել մեկուսարաններում պահվողներին, ինչո՞ւ, ըստ ձեզ, իշխանությունը չի անում այդ քայլը:

-Նորմալ մարդկային տրամաբանությամբ, իհարկե, աննորմալ է ունենալ քաղբանտարկյալ: Շատ ավելի շահեկան կլիներ նրանց բաց թողնել, նույնիսկ նրանց ազատ արձակումը դարձնել առեւտրի առարկա, շահել հասարակության գոնե մի մասի համակրանքը, ասել, տեսեք, թե  ինչքան լավն ու բարի ենք: Սա մարդկային տրամաբանության շրջանակներում է տեղավորվում, բայց չարի տրամաբանության մեջ սա չի մտնում: Սրանք մտածում են միայն որեւէ վատ բան անելու մասին. Անկախ քեզանից սկսում ես մտածել, որ նրանք երեկոյան հավաքվում ու մտածում են' էլ ինչ վատ բան անեն: Նրանց նպատակը մարդկանց վախեցնելն ու սարսափեցնելն է. Նրանց պատկերացմամբ' անմեղ մարդկանց բանտերից ազատ արձակելը կարող է դիտարկվել որպես նահանջ,  հետ քայլ: Նրանց չափանիշները լրիվ ուրիշ են:. Նրանք մտածում են, եթե վաղը մեկին ազատ արձակեն, մարդիկ կասեն' վախեցան, նահանջեցին, ընկրկեցի:  Չեն մտածում կամ հասկանում որ դա կարող է եւ որպես լավ բան դիտարկվել, գնահատվել:

 -Ինչքանո՞վ է ասենք' Ալեքսանդր Արզումանյանը ավելի վտանգավոր ազատության մեջ, քան Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, Արամ Սարգսյանը կամ ցանկացած այլ ընդդիմադիր գործիչ:

-Այդ հարցին պատասխանելու համար պետք է հասկանանք, թե ինչու կալանավորեցին հենց այս մարդկանց, եւ ոչ' մյուսներին: Մեր ժողովրդի մի լայն զանգված արել է այն ամենը, ինչ արել են կալանավորված մարդիկ: Կարող է լինել երկու բացատրություն. Առաջին, նրանք ունեցել են ինչ-որ ցուցակ, եւ այդ ցուցակով են կալանավորել, առաջնորդվելով ինչ-որ անձնական շահերով եւ երկրորդ, ում բռնել' բռնել են, ում չեն բռնել' չեն բռնել: Բավարարվել են եղածով: Չկա հստակ տրամաբանություն:  Փնտրել որեւէ հստակ տրամաբանություն այս իշխանությունների գործողություններում, հնարավոր չի, եթե չես նայում նրանց գործողություններին վատություն անելու մարմաջով տառապող հիվանդի տեսանկյունից:

-Պարոն Հարությունյան, իշխանության ներկայացուցիչները, կոալիցիայի անդամ կուսակցությունների ներկայացուցիչները ԵԽԽՎ նստաշրջանից հետո առանձին զրույցներում վստահեցնում էին, որ մի երկու ամսից քաղբանտարկյալներն ազատ կարձակվեն: Արդյոք, իշխանություն ներսո՞ւմ էլ իրավիճակին չեն տիրապետում:

- Կարծում եմ, գոյությունն չունի իշխանության ներս հասկացողություն: Գոյություն ունի մեկ մարդ, կամ մեկ շատ սահմանափակ թվով մարդկանց խումբ, որը պահի ազդեցության տակ վճիռներ է կայացնում: Նրանց շրջապատըում գտնվողները մոտավոր ինչ-ինչ մեկնաբանություններ են անում, փոփոխվելիք օրենքների մասին, ինչի արդյունքում կլինի այսպես կամ այնպես,, բայց հետո, երբ այդ մեկ մարդը որոշում է այլ կերպ վարվել, նրանք սկսում են հիմնավորումներ գտնել, թե ինչու արվեց այդպես: Իշխանական բուրգ ասածը շատ հարաբերական է. Կա բուրգի գլուխը, ներքեւում ոչինչ, եւ այդ ոչինչը անընդհատ աղմկում է, խոսում է, հայտարարություններ է անում, եվրոդատարաններ է գնում, եվրախորհրուրդ է գնում, հասարակական կազմակերպությունների հետ են շփվում, բայց դրանք ոչինչ են, նրանց ասածները ոչինչ չեն նշանակում, նրանց իրավունք է տրված կոնկրետ սահմաններում խոսել եւ այդ սահմաններում էլ նրանք խոսում են' նախապես չիմանալով, թե վերեւում կանգնած միակը ինչ է որոշելու:

-Դուք ընդունո՞ւմ եք ոչ պերմանենտ հանրահավաքների, ավելի հանգիստ, մեղմ պայքարի տակտիկան, որ որդեգրել է ընդդիմությունը' քաղբանտարկյալների ազատության համար մղվող պայքարում:

-Ես մշտապես կողմ եմ եղել ակտիվ գործողությունների: Կարծում եմ արագ գործողություններն ավելի արդյունավետ են: Իսկ դանդաղկոտությունը նպաստում է այս կարգի իշխանությունների ամրապնդմանը: Բայց քանի որ ես բավականին հաճախ սխալվում եմ, չի նշանակում, որ ես հիմա ճիշտ եմ: Եթե ընդդիմության կողմից արվում են քայլեր ուղղակի օրվա պահանջից ելնելով, այդ դեպքում ես ճիշտ եմ եւ առջեւում սպասում է հերթական անհաջողությունը, իսկ, եթե արվում են նախապես հաշվարկված քայլեր եւ կազմակերպիչները գիտեն, թե քայլերի ինչ հերթականություն է նշանակում է գնում են ճիշտ ճանապարհով:

-Քաղբանտարկյալների ազատ արձակման խնդիրը ընդդիմության համար գերխնդի՞ր է:

-Ոչ:Քաղբանտարկյալների խնդիրը ողջ հասարակության խնդիրն է. Նրանցով պետք է զբաղվեն բոլորը. Իրականում այդպես էլ կա. սկսած Սերժ Սարգսյանից, որն անընդհատ մտածում է, թե ինչ անի, որ ավելի երկար պահի նրանց բանտում, վերջացրած ինձանով, իրավապաշտպանով, որ մտածում է, ինչ անի, որ նրանց բանտային կյանքը թեթեւանա, եւ որ նրանք հնարավորինս շուտ հայտնվեն ազատության մեջ: Ընդդիմության գլխավոր խնդիրը եւ միակ նպատակը, որպես քաղաքական միավոր, պետք է լինի իշխանափոխությունը, իսկ քաղբանտարկյալներով կզբաղվեն իրավապաշտպանները: Եթե քաղբանտարկյալների ազատ արձակումը լինի ընդդիմության գերխնդիրը, ապա անընդհատ հնարավոր կլինի այդ կարգի ընդդիմությանը կերակրել հույսերով, որ մեկ ամսից, մեկ շաբաթից մարդիկ ազատ կարձակվեն: Մի օր էլ 50 հոգուն բաց կթողնեն, ուրիշ 50 հոգու կտանեն եւ այսպես շարունակ:

-Քաղաքապետի ընտրություններն են առջեւում, կարո՞ղ է քաղբանտարկյալների խնդիրը մղվել երրորդ պլան:

-Չգիտեմ, բայց ստեղծվում է հրաշալի հնարավորություն մեկ անգամ եւս ցույց տալու ընդդիմության ուժը, հզորությունը եւ գրանցել լուրջ հաջողություններ ոչ միայն մայրաքաղաքի մասշտաբով: Այս համատեքստում նաեւ քաղբանտարկյալների խնդիրն է լուծելի դառնում

- «7-ի գործով» ի՞նչ կանխատեսումներ ունեք:

-Այստեղ իշխանություններն ավելի մեծ բարդությունների հետ են բախվել, բայց ոչ դատախազության աշխատակիցները, ոչ դատավորները չգիտեն, թե ինչ է որոշելու այն մեկը, որին ես անվանում եմ գլխավոր, գերագույն դատախազ:Ես նկատի չունեմ Աղվան Հովսեփյանին, այլ նրան ով ոչ թե մեղադրական եզրակացություններ է գրում, այլ բանավոր հրահանգներ է տալիս: Դեռ հայտնի չէ, թե նա ինչ վճիռ կկայացնի:

-Եվ նրա վրա նույնիսկ չե'ն ազդի պատգամավորները:

-Ոչ, մեր պառլամենտում այսօր պատգամավորներ չկան' մի քանի հոգու բացառությամբ: Չկան պատգամավորներ, չկա պառլամենտ: Նրանք մի ժամանակ գոնե կաճակ սեղմող էին, այսօր այդ էլ չեն: Ուզում եմ ասել, եթե նրանք իրենց կոճակն  էլ չսեղմեն, որեւէ խնդիր չի առաջանա:

Զրուցեց Դիանա Մարկոսյանը