Բացել լրահոսը Փակել լրահոսը
A A

«Դհոլը մինչեւ վերջ պետք է մնար դհոլ»

Հարցազրույց

Համաշխարհային ճգնաժամի Հայաստան ներթափանցելը հերքող ՀՀ իշխանություններն այսօր տնտեսական ոլորտում բոլոր ձախողումներ բացատրում են հենց ճգնաժամով:

 «Ոչ մի պետություն չկարողացավ խուսափել ճգնաժամի բացասական հետեւանքներից: Մեր երկրում տնտեսական անկման ցուցանիշն անցավ 18 տոկոսի սահմանագիծը, մի բան, որ մեր ծրագրերից որեւէ մեկում չի տեղավորվում»,- ՀՀԿ 12-րդ համագումարում հայտարարեց  Սերժ Սարգսյանը: Նման իրավիճակներում ինչպես են վարվում քաղաքակիրթ երկրների ղեկավարները, ինչպես նաեւ «Ա1+»-ի մի շարք այլ հարցերին պատասխանեց  «Պոլիտէկոնոմիա» հետազոտական ինստիտուտի տնօրեն, «7оr.am» կայքի հիմնադիր Անդրանիկ Թեւանյանը:

-         Սկզբում մեզ խոստանում էին, որ համաշխարհային տնտեսական ճգնաժամը կշրջանցի Հայաստանը, հետո ժողովրդական մեթոդ հայտնաբերվեց, վարչապետն ասաց, որ եթե ասենք' սատանի ականջը' խուլ, ճգնաժամը Հայաստան չի գա: Պարզվեց' դրա մասին խոսում են բոլորը, եւ բոլոր ձախողումներն ու խայտառակ պարտությունները վերագրում են ճգնաժամին: Այնինչ եթե մենք վերցնենք միջազգային ճգնաժամը, ապա այն 3-5 տոկոսի սահմաններում պետք է տատանվեր, այն ինչ տեղի է ունենում միջազգայի շուկայում: ՀՀ տնտեսական ճգնաժամը մեծ հաշվով պայմանավորված է ՀՀ-ի ներքին տնտեսական քաղաքականությամբ: Ամեն միջոցով բյուջե հավաքելու կառավարության մոտեցումը առաջին հերթին հարվածեց փոքր ու միջին բիզնեսին, իսկ այնուհետեւ ամբողջ բիզնես դաշտին, որի արդյունքում այսօր մենք ունենք 17,5 տնտեսական անկում: Պետական վիճակագրական ծառայության պաշտոնական տվյալներով անկում է արձանագրվել տնտեսության բոլոր ոլորտներում: Այս պայմաններում ասել, թե մեր քաղաքացիները տնտեսական անկումն իրենց մաշկի վրա չզգացին, այդ...Երեւի ինչ-որ մարդիկ, իսկապես, իրենց մաշկի վրա չեն զգացել տնտեսական ճգնաժամը եւ դա նկատի ունեն: Բոլոր քաղաքակիրթ երկրներում, երբ կառավարությունը նման սխալներ է թույլ տալիս տնտեսական հաշվարկներում, ապա հրաժարական է տալիս: 2009թ. բյուջեն ներկայացնելիս մեզ ասվում էր, որ 3 միլիարդ դոլարի ծախս է լինելու, իսկ տնտեսական աճը լինելու է 9,2 տոկոս: Այսօր փաստացի մենք ունենք բյուջեի թերակատարված վիճակ եւ 17,5 տոկոս անկում: Սա վկայում է այն մասին, որ կառավարության փչած փուչիկը չի համապատասխանում իրականությանը:

-         Սերժ Սարգսյանն իր ելույթում նաեւ նշեց, որ պետք չէ երկրի արտաքին պարտքով ժողովրդին վախեցնել. «Պարտք տալիս են նրան, ով ունի պարտքը մարելու վստահության պաշար»: ՀՀ-ն ի վիճակի՞ է մարել իր արտաքին պարտքը:

-         Եթե դու ի վիճակի ես պարտք վերադարձնել, ապա պարտք վերցնելու մեջ որեւէ վտանգավոր բան չկա, բայց այսօր մենք ունենք իշխանության եւ բիզնեսի սերտաճած վիճակ: Նույնիսկ վարչապետն է խոսում օլիգոպոլիաների մասին եւ օլիգարխների դեմ պայքարի լոզունգ է կիրառում: Ըստ Էության, իշխանության պարագայում,  դա նեոբոլշեւիզմ է ենթադրում, որովհետեւ իրենք խոսում են ոչ թե 30-40 օլիգարխիկ ընտանիքները 300-400 դարձնելու մասին, այլ 30-40-ը դարձնել 1 ընտանիքի տնտեսություն: Իսկ այդ մեկը հասկանալի է, թե ով կլինի: Ես դեմ եմ օլիգարխների դեմ նման պայքարին: Այսօր մեր իշխանությունները պարտք են վերցնում բյուջետային անցքեր փակելու եւ իրենց այն գործողությունները փակելու համար, որից տնտեսությունը տուժում է:

-         Տնտեսության վերաբերյալ Սերժ Սարգսյանի ելույթը Ձեզ բավարարե՞ց, ո՞ւր է գնում մեր տնտեսությունն այսօր:

-         Ճիշտն ասած, ես որեւէ առաջարկ չտեսա: Ելույթը կառուցված էր մոտավորապես հետեւյալ կոնցեպցիայի վրա' մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որ վաղն ավելի լավ ապրենք, քան այսօր, կամ ավելի լավ է լինել հարուստ եւ առողջ, քան հիմար եւ  աղքատ, կամ արեւը թող դուրս գա արեւելքից եւ մայր մտնի արեւմուտքում....Այսինքն, որեւէ մեկը դրան դեմ չէ: Ի վերջո երկրում մոտ 20 տոկոս տնտեսական անկում է արձանագրվել, ո՞վ պետք է դրա համար պատասխան տա: 2007թ. ՀՀԿ-ն համագումարում նույն Սերժ Սարգսյանը խոսում էր ՀՀ-ում նանոտեխնոլոգիաների  զարգացման մասին: Այն ժամանակ ես ասում էի, որ դա նյուվասիքի է նման: Պարզվեց, որ այդ հիվանդությունը շատ ավելի խորացման միտումներ ունի: Հետագայում սկսեցին խոսել միջազգային կենտրոն Դիլիջանի, առողջարանային կենտրոն Ջերմուկի, մշակութային կենտրոն Գյումրիի մասին: Էկոնոմիկայի նախարարության կայքէջում Գյումրիի զարգացման հայեցակարգի մեջ նկարներ է տեղադրված, որտեղ Գյումրին նաեւ ծով ունի: Ես չգիտեմ, միգուցե նման ծրագրերով մարդիկ ոգեւորություն են ուզում առաջացնել, սակայն իրականությունն այլ է:  Գյումրեցիների աչքը ջուր կտրեց' այդ ծովին սպասելով:

-         ՀՀԿ համագումարում երկրի առաջնորդը խոսեց նաեւ մարտ 1-ի դեպքերի մասին, իհարկե, առանց «մարտի 1-ը» հիշատակելու եւ նշեց, որ դրա պատճառները օրինապահների ոչ արհեստավարժ լինելն էր, համապատասխան ինստիտուտների բացակայությունը եւ այլն, սակայն  իշխանությունների մեղքի բաժնի մասին Սերժ Սարգսյանը ոչինչ չնշեց: Ի՞նչ կասեք այդ մասին:

-         Սերժ Սարգսյանի խոսքում ես շատ լսեցի «արդիականացում» բառը: Երեւի «արդիականացում» ասելով' իրենք նկատի ունեն բռնության կիրառման տեխնիկական միջոցների արդիականացումը: Մարտի 1-ը քաղաքական համակարգի խնդիրն է: Փաստորեն գնալով ՀՀ-ում ընտրություններն ավելի խեղաթյուրված տեսք են ստանում եւ մենք չենք կարողանում նորմալ ընտրական համակարգ ձեւավորել: Փակ շղթա է ստացվում: 1988թ. հետո մենք գնացինք բազմակուսակցական համակարգի, սակայն այսօր երբ ես նայում եմ ՀՀԿ-ի համագումարին, այն ինձ Բրեժնեւի ժամանակաշրջանն էր հիշեցնում, միայն ի տարբերություն սովետական ժամանակահատված, երբ կթվորուհիներ ու կոլտնտեսականներ էին նստում ֆոնի համար, ապա ՀՀԿ-ում կթվորուհիներին եւ կոլտնտեսուհիներին փոխարինում էին պաշտոնյաները, գյուղապետերը, մարզպետները, նախարարները, որոնք ֆունկցիոնալ առումով չէին տարբերվում  կթվորուհիներից եւ կոլտնտեսուհիներից:

-         ՀՀԿ առաջնորդը իր ելույթի մի զգալի հատվածը նվիրեց հանդուրժողականությանը, եւ որպես ՀՀԿ-ի առավելություն նշեց, որ իրենք ճկուն են: Ձեզ համար պա՞րզ է, թե  ինչ նկատի ուներ Սերժ Սարգսյանը: Դուք այդ ճկունությունը զգո՞ւմ եք ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացում, հայ-թուրքական հարաբերություններում:

-         Այս իշխանությունները չունեն հայեցակարգ ներքին եւ արտաքին քաղաքականությունում: Երբ Սերժ Սարգսյանն ասում է, որ իրենց «այո»-ն «այո» է, իսկ «ոչ»-ը' «ոչ», ապա ես գտնում եմ, որ դա պետք է վերաբերվի բոլոր հարցերին: Ներքին կյանքում Սերժ Սարգսյանը Արտաշես Գեղամյանին անվանեց դատարկ դհոլ, եւ այդ դհոլը մինչեւ վերջ պետք է դհոլ մնար, սակայն պարզվեց, որ այդ դհոլը կարող է ելույթ ունենա համագումարին: Արթուր Բաղդասարյանին էլ համարում էին ոխերիմ թշնամի, իսկ հիմա միասին են: Ես ցանկանում եմ հասկանալ, թե ի՞նչ է նշանակում  «այո»-ն «այո» է, իսկ «ոչ»-ը' «ոչ»: Ինչ վերաբերում է արտաքին քաղաքականության, ապա իշխանությունների մոտ երբեմն հայրենասիրական փուլ է, երբեմն' քիրվայական: Հայրենասիրական փուլն այն է, երբ ադրբեջանցիներն ու թուրքերը մեր առաջ այնպիսի հարցեր են դնում, երբ մեր իշխանությունները ստիպված են լինում կոշտացնել իրենց դիրքորոշումները: Այս պահին մեզ մոտ հայրենասիրական փուլ է եւ նրանք ծովից-ծով Հայաստան են ասում, սակայն վաղը ինչ կլինի' դժվարանում եմ ասել: Եթե հիշում եք Գյուլին Հայաստան հրավիրելու նախաշեմին ՀՀ-ում համընդհանուր թուրքական բաղնիքի մթնոլորտ էր:

-         Համամի՞տ եք, որ ՀՀԿ-ն հանդուրժող է քաղաքական ուժ է գոնե իր ներսում:

-         Ես հիշում եմ, որ երբ Աջափնյակի թաղապետի ընտրությունների ժամանակ ՀՀԿ-ից թեկնածու էր առաջադրվել առանց ՀՀԿ-ի հետ համաձայնեցնելու, կարծեմ Գալուստ Սահակյանի որդին էր, Սերժ Սարգսյանն ասաց, որ կուսակցությունը ոհմակ չէ: Հիմա չեմ կարող ասել' հիմա հակաոհմակային քաղաքականությո՞ւնն է պետք շարունակել հանդուրժողականության տակ,  թե այլ բան նկատի ունեն:  Դա կշարունակվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ համաժողովրդական գործընթաց չկա: Այս պահին լճացման փուլում ենք, եւ հակադարձելու համար չկա համապատասխան ուժ:

-         Առաջիկայում ի՞նչ զարգացումներ եք կանխատեսում քաղաքական դաշտում:

-         Եթե ԼՂ հիմնախնդրի գործընթացում իշխանությունները գնան զիջումների, վերադարձնեն շրջանները, դա այս պահին կլինի Հայաստանի կապիտուլյացիա: Եթե իշխանությունները գնան այդ քայլին' իշխանափոխությունը կլինի անխուսափելի եւ դա կլինի մեր ազգային անվտանգության ապահովման միակ տարբերակը:

-         Ի՞նչ է սպասվում հայ-թուրքական հարաբերությունների գործընթացում:

-         Կարծում եմ մինչեւ ապրիլ մենք ականատես կլինենք հայկական դիվանագիտության  լիակատար խայտառակ  ֆիասկոյին, այսինքն' հայ-թուրքական սահմանները չեն բացվի:

-         ՀՀԿ առաջնորդը համագումարում  հայտարարեց, որ պատրաստ է լսել բոլորի կարծիքը: Դուք այն եզակի մարդկանցից էիք, որ ԱԺ-ում հայ-թուրքական հարաբերությունների վերաբերյալ ասացիք այն, ինչ մտածում էիք, եւ մեղմ ասած, դա ցանկալի չէր ՀՀԿ ներկայացուցիչներին:

-         Եթե հետադարձ հայացքով նայենք իմ կանխատեսումներին, որոնք ես արեցի ԱԺ-ում, ցավոք, դրանք իրականություն դարձան: Իշխանություններն էլ են եկել այն տեսակետին, որ իրենք սխալվել են հայ-թուրքական հարաբերություններում: Պատահական չէ, որ այսօր նրանք խոսում են խելոքանալու մասին: Ես համոզված եմ, որ իշխանությունները հասկացան, որ ֆուտբոլային դիվանագիտությունը շատ կոպիտ սխալ էր: Հայ-թուրքական արձանագրություններով թուրքերը ստացան սահմանի ճանաչում,  Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման գործընթացի փաստացի դադարեցում ամբողջ աշխարհում եւ հիմա էլ ճնշումներ են գործադրում ԼՂ հարցում: ՀՀ իշխանությունները հիմա փորձում են դուրս գալ այդ իրավիճակից, որի միակ ելքը ԼՂ հարցում հայկական կողմի դիրքորոշման կոպտացումն է: ԼՂ հարցում իրավիճակը հետ պտտացնելու հնարավորություն մենք դեռ ունենք, իսկ Թուրքիայի հարցում' այս իշխանության օրոք ոչինչ շտկել հնարավոր չէ:

Հարցազրույցը վարեց Վիկտորյա Աբրահամյանը