Հայ սպաները գնդակահարվեցին ԱԱԾ նկուղներից մեկում. Ամատունի Վիրաբյան (տեսանյութ)
Առաջին անգամ կհրատարակվի ստվարածավալ հանրագիտարան առաջին հանրապետության բանակի սպաների մասին։ Կհրատարակվի ռուսերեն լեզվով, քանի որ փաստաթղթերը, որոնց հիման վրա կազմվում է հանրագիտարանը, հարյուր տոկոսով ռուսերեն են։ ՀՀ Ազգային արխիվի տնօրեն Ամատունի Վիրաբյանի խոսքով՝ հայ սպաների հիմնական մասը գնդակահարվել է 1937-ին՝ ներկայիս ԱԱԾ նկուղներից մեկում և միայն մի քանիսին է բախտ վիճակվել կենդանի մնալ, որոնց թվում էր Հովհաննես Բաղրամյանը։ Սա այն չորս աշխատություններից մեկն է, որ Հայաստանի հանրապետության և մայիսյան հերոսամարտերի 100-ամյակին նվիրված կհրապարակի Հայաստանի ազգային արխիվը։ Երկրորդ աշխատությունը՝ Հայաստանի հանրապետության քաղաքական պատմությունն է, ըստ փաստաթղթերի։ Ամատունի Վիրաբյանի խոսքով սա կլինի փաստաթղթերի մի ժողովածու, առանց հեղինակային մեկնաբանության և յուրաքանչյուր հետազոտող կկարողանա գտնել իր հարցերի պատասխանը։ 2018-ը նաև առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտի հարյուրամյակն է։ Հայաստանի ազգային արխիվը, Ռուսաստանի գործընկերների հետ համատեղ, պատրաստում է «Կովկասյան ռազմաճակատ» ժողովածուն։ «Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածինը 1914-ից 1918 թվականներին» ժողովածուն այն մասին է, թե պետականություն չունենալու պայմաններում եկեղեցին ինչ հսկայական դերակատարում է ունեցել։ Բացի փաստաթղթերի հրապարակումներից, ապրիլին կկազմակերպվեն նաև փաստաթղթերի ցուցադրություններ։ «Ազգային արխիվի աշխատանքները իհարկե չեն սահմանափակվում հոբելյանական հրապարակումների շուրջ,- ասաց պարոն Վիրաբյանը – շարունակելու ենք մեր ծրագրավորված գործընթացները և հաջորդ հրապարակմանը կներկայացվեն «Կիլիկյան 1918-ից 1923 թվականները», երբ ֆրանսիական զորքերը ազատագրեցին Կիլիկիան, հայ բնակչությունը վերադարձավ և ստեղծվեց ինքնավարություն, հետո երկրորդ անգամ քեմալականների ու ֆրանսիական կողմի այսպես ասած դավաճանական քաղաքականության պատճաով, երկրորդ անգամ հայերը թողեցին Կիլիկիան, Ադանան և մյուս քաղաքները»։ Հայաստանի Ազգային արխիվի տնօրենը նաև հայտնեց, որ Պաշտպանության նախարար Վիգեն Սարգսյանի հանձնարարությամբ Հայաստանի բոլոր զինկոմիսարիատները իրենց կհանձնեն 1941-1945 թվականների արխիվները։ Ինչ վերաբերում է արխիվի առօրյային, պարոն Վիրաբյանի խոսքով այս տարի փաստաթղթերի համար իրենց դիմել են 50000 մարդ։ Հիմնականում Հայաստանից ու Ռուսաստանից, նաև Ուկրաինայից, Չեխիայից ու Գերմանիայից։
